GABA resistentie
GABA (gamma-aminoboterzuur) is één van de belangrijkste inhiberende neurotransmitters in de hersenen. Inhiberend houdt in dat GABA vooral processen in de hersenen afremt. Praktisch betekent het dat GABA vooral rust en ontspanning brengt. Erg handig als je bijvoorbeeld wilt gaan slapen. Mensen met een niet goed werkend GABA systeem hebben last van malende gedachten en kunnen mede daardoor niet makkelijk in slaap vallen.
Ook bij GABA is het van belang dat de receptoren goed functioneren. Ze moeten voldoende in aantal zijn, maar ook voldoende gevoelig zijn. Is dit niet het geval, dan zal de werking van GABA afnemen. Dit heet GABA resistentie.
Bij GABA-resistentie kunnen de volgende symptomen voorkomen:
- Onrust, gespannenheid, agitatie, malende gedachten, piekeren (ref en ref)
- Moeite met inslapen, vaak wakker worden (ref)
- Drukkende pijn ter hoogte van de borstkas
- Angsten, paniekaanvallen
- Depressie
- Dysforie (verminderde plezierbeleving) of anhedonie (geen plezierbeleving)
- Gewichtstoename
- Lusteloosheid, vermoeidheid
- Toegenomen gevoeligheid voor geluid, aanraking, licht of geuren
- Moeite met concentratie en aandacht
- Dwangmatig gedrag
- Restless legs (ref)
- Elektrische schokjes (in het lichaam of hoofd)
- Tinnitus (oorsuizingen)
- Spierstijfheid
- Beven, onwillekeurige samentrekkingen van spieren (bv. ooglid, handen of benen die bibberen)
- Wazig zien
- Hoofdpijn
- Vaker moeten plassen
- Droge mond
- Misselijkheid, oprispingen, neiging tot overgeven
Niet iedereen met GABA-resistentie heeft last van alle bovenstaande klachten. Meestal beperkt het zich tot een paar. Des te meer symptomen je hebt, des te resistenter de GABA receptoren zijn.
Mensen met AD(H)D zullen een aantal symptomen herkennen. Er is dan ook een sterk verband tussen GABA resistentie en dopamine resistentie.
Verband met dopamine
Endorfine speelt een belangrijke rol bij het activeren van dopamine. Daarbij werkt het samen met GABA:
- Eerst worden de endorfine-receptoren geactiveerd
- Vervolgens worden de GABA-receptoren afgeremd (dit duurt niet langer dan een paar milliseconden)
- De GABA-remming zorgt voor de afgifte van dopamine
De beschikbaarheid van zowel endorfine-receptoren als GABA-receptoren is dus van belang om de vrijgave van dopamine te activeren. Anders gezegd, bij endorfine- en GABA-resistentie zal de dopamine activiteit flink afnemen. Met alle gevolgen van dien.
GABA heeft daarnaast een sterke wisselwerking met glutamaat. Deze twee stoffen houden elkaar als het ware in evenwicht. Als je weer rust in je hoofd wilt, dan is het noodzakelijk om GABA te herstellen en de glutamaat werking te verminderen.
Glutamaat dominantie
Glutamaat is de meest voorkomende neurotransmitter in het zenuwstelsel. Het is een stimulerende neurotransmitter welk een grote rol speelt bij hersenfuncties zoals stemming, leren en geheugen. Glutamaat komt onder andere vrij bij stress (ref).
Dit hoeft op zich geen probleem te zijn, ware het niet dat glutamaat afgeremd wordt door GABA. Helaas werkt bij veel mensen met AD(H)D gerelateerde klachten GABA dus niet goed. Het gevolg is een chronische belasting door glutamaat. Dit noemt men glutamaat dominantie.
Symptomen van glutamaat dominantie zijn:
- Sombere stemming, negatieve gedachten, onrust, agitatie, piekeren, druk hoofd
- Mentale vermoeidheid
- Geheugenproblemen, moeite met inprenten van nieuwe informatie
- Motivatieproblemen en uitstelgedrag
- Onverschilligheid, lethargisch gedrag
- Lage stresstolerantie, snel geïrriteerd zijn, snel overprikkeld
- Moeite met het loslaten van negatieve ervaringen en trauma’s
- Snel wisselende gemoedstemmingen
- Ontladingsgedrag: reactief en/of agressief gedrag, snel boos, kort lontje
- Zwart/wit denken, moeite met relativeren
- Overgevoeligheid voor geluiden, licht en/of geuren
- Misofonie: afkeer van geluiden die door mensen geproduceerd worden, zoals mond- en keelgeluiden (smakken, slikken, ademen, neus ophalen, etc). Ook geluiden als typen op een toetsenbord, klikken met een pen en lopen met hakken op een harde vloer zijn veelvoorkomende triggers.
- Moeite met ontspannen en tot rust komen
- Moeite met inslapen en/of doorslapen
Veel van deze symptomen zien we terug bij mensen met ADHD. Glutamaat dominantie is middels onderzoek ook al gelinkt aan ADHD (ref).